Үнэт цаас болон үүсмэл санхүүгийн хэрэгслийг бүртгүүлэх, гаргах, арилжих, түүгээр гэрчлэгдсэн эрхийг шилжүүлэх, төлбөр, тооцоо гүйцэтгэх, хадгалах үйлчилгээ үзүүлэхтэй холбогдсон зохицуулалттай зах зээлийн болон биржийн бус зах зээлийн харилцаа мөн.

Үнэт цаасыг бүртгэх, арилжих үйл ажиллагааг хөрөнгийн бирж, брокер, дилерүүдийн арилжааны төвийн хэлбэртэй компаниуд зохион байгуулна. Үнэт цаасны зах зээл нь анхдагч ба хоёрдогч зах зээл гэсэн хоёр хэлбэртэй байна. Үнэт цаасны анхдагч зах зээл гэж үнэт цаас гаргагч үнэт цаасаа нийтэд санал болгох замаар арилжихтай холбогдсон харилцаа бол хоёрдогч зах зээл нь үнэт цаасны анхдагч зах зээлд гаргасан үнэт цаасыг дахин арилжихтай холбогдсон харилцаа байна.

Монгол Улсад 1991 онд Монголын хөрөнгийн бирж байгуулагдсанаар тус улсад үнэт цаасны зах зээл хөгжих суурь тавигдсан юм. Үнэт цаасны зах зээл дэх арилжаа нь хэлцэлд тулгуурладаг бөгөөд энэ нь үнэт цаасыг худалдах захиалгын үнийн саналыг худалдан авах хувь хүн, аж ахуйн нэгж, байгууллага зөвшөөрснөөр үнэт цаас арилжаалагдана.