"Банкс санхүүгийн маркетплейс"-ийн 2025 онд  хэрэгжүүлэх  "Санхүүгийн боловсролтой иргэн" хөтөлбөрийн урьдчилсан ажлын хүрээнд Санхүүгийн боловсролыг цуврал нийтлэлээр дамжуулан энгийн ойлгомжтой байдлаар нийгэмд шат дараалалтайгаар хүргэхээр төлөвлөөд байна. Бидний зээл болон хөрөнгө оруулалт, бизнесийн оновчтой шийдвэр гаргах үйл явц нь ирээдүйд амжилттай байх үндэс суурь болдог. Энэ удаагийн нийтлэлээр "Санхүүгийн мэдлэг боловсрол"-той байснаар зээлийг хэрхэн зөв захиран зарцуулж амьдралын чанараа дээшлүүлэх, өөрийн бизнесээ хөгжүүлэх боломжтой талаар эхний ойлголтуудыг та бүхэнд хүргэе.

Зээл нь өнөөдөр бидний амьдралын чухал хэсэг болжээ. Гэхдээ үүнийг зөв хэрэглэх нь санхүүгийн амжилтад хүрэх хамгийн чухал алхмуудын нэгийг санаарай. Тэгвэл зээлийн үндсэн ойлголтууд, зээлийн ашиг, түүнтэй холбоотой эрсдэл, зээлийн зөв хэрэглээ гэж чухам яг юу вэ?

Зээл гэж юу вэ?

Зээл нь тодорхой хугацаанд, тодорхой нөхцөлөөр нэг тал (зээлдүүлэгч) нөгөө талд (зээл авсан тал) мөнгө эсвэл хөрөнгө зээлдүүлдэг харилцааг хэлнэ. Зээл нь нэг талын төлбөрийн хариуд мөнгө эсвэл бараа, үйлчилгээний гэрээний дагуу ологдог энэ нь тодорхой хугацаа, хүү, төлбөрийн нөхцөлтэй байж болно. Зээлдэгчийн үндсэн хариуцлага нь мөнгийг хугацаанд нь буцааж төлөх явдал юм.

Зээлийн төрлийн хувьд

• Хэрэглээний зээл
• Бизнесийн зээл
• Орон сууцны зээл
• Кредит карт

Зээлийн ашиг

Зээлийг зөв хэрэглэвэл олон ашиг тустай.

Амьдралын чанараа сайжруулах: Зээлээр орон сууц авах, боловсрол эзэмших, эмчилгээ хийлгэх зэрэг нь иргэдийн амьдралын чанарыг сайжруулахад тусалдаг.

Бизнесийн хөгжил: Бизнесүүд шинэ тоног төхөөрөмж авч, үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэхэд ашиглах боломжтой.

Зарцуулалтыг хойшлуулах: Зээлийг ашиглан тодорхой бүтээгдэхүүн эсвэл үйлчилгээ авахад хурдан хэрэгцээ шаардлагыг хангах боломжтой. Жишээ нь, орон сууц худалдан авах үед таны бүх мөнгийг нэг дор зарцуулахгүй, зээлийн тусламжтайгаар төлбөрийг хугацаанд нь хуваах боломжтой.

Зээлийн эрсдэл

Зээлийг ашиглахад эрсдэлүүд байдаг. Эдгээр эрсдэлийг зөв үнэлж, эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх нь чухал юм:

• Хүүгийн нэмэгдэлт: Зээл авсан хүү нь таны төлбөрийг нэмэгдүүлж, санхүүгийн ачааллыг нэмэх боломжтой. Тиймээс зээл авахдаа хүүгийн хувь, нөхцөлүүдийг сайтар судлах хэрэгтэй.
• Төлбөрийн чадвар алдагдах эрсдэл: Зээл авсан хугацаандаа төлбөрийг хугацаанд нь төлж чадахгүй бол зээлийн хүү өсөж, энэ нь санхүүгийн хүндрэлтэй байдалд хүргэж болно.
• Зээлийн түүх муудах: Төлбөрөө цаг тухайд нь төлөхгүй бол зээлийн түүх мууддаг бөгөөд үүний улмаас цаашид зээл авахад хүндрэлтэй болох боломжтой. 

Зээлийн зөв хэрэглээ

Зээлийг зөв хэрэглэхэд хэд хэдэн зүйлийг баримтлах хэрэгтэй:

• Төлбөрийн чадвараа үнэлэх: Зээл авахын өмнө таны орлого, зарлага, өр зээлээ тооцоолж, хэр их зээл авч чадах вэ гэдгээ шийдэх нь чухал.
• Хүүгийн хувь болон нөхцөлийг судлах: Хүүгийн хувь өндөр байх тусам таны төлөх нийт мөнгө ихсэх болно. Тиймээс зээлийн нөхцөлүүдийг сайтар судалж, хамгийн таатай саналын дагуу зээл авах хэрэгтэй.
• Төлбөрөө хугацаанд нь хийх: Зээл авсан үед түүний төлбөрийг хэзээ ч орхигдуулж болохгүй. Төлбөрөө хугацаанд нь хийх нь зээлийн түүхийг сайжруулж, ирээдүйд зээл авахад дэмтэй байдаг.

Дүгнэлт

Зээл нь санхүүгийн амжилтад хүрэх хэрэгсэл болох ч үүнийг хэрэглэхдээ эрсдэлийг тооцоолж, зөв шийдвэр гаргах нь чухал. Санхүүгийн боловсролтой байх нь зээлээ зөв ашиглах, санхүүгийн тогтвортой байдалд хүрэх хамгийн том алхам юм. Тиймээс зээлийн талаар мэдлэг, боловсролтой байх нь амьдралын аливаа шийдвэрт илүү хариуцлагатай ханддаг болно.